dinsdag 21 maart 2017

Leenangst, boetes en laaggeletterdheid

Ik gooide een knuppel in het hoenderhok door te stellen dat boetes op het te laat inleveren van boeken de oorzaak van de hedendaagse taalhuizen is.

Ik hoor je denken "Huh?".

Boetes
Boetes zijn ingesteld om een pressie te zijn voor leners om de boeken weer snel terug te brengen voor de volgende lener. Inmiddels is het wel duidelijk dat dat niet het geval is.

Boeken kunnen ook uit andere bibliotheken gehaald worden, als ze gereserveerd worden. Tegenwoordig kunnen mensen uiteindelijk de boeken ook wel kopen, als ze vermogend zijn. Ik heb vaak gehoord dat de reservering wel weer weg mag, omdat men het boek gekocht of gekregen heeft.

Maar wat doe je dan met de boetes? Wat veroorzaak je dan? Je zorgt ervoor dat kinderen en ouders een angst krijgen om boeken te lenen.

Ik kwam het tegen dat kinderen boeken wilden lenen, maar dat hun pas niet meer geldig was, omdat er al jaren een boete op stond. Die boete scheld ik meestal gewoon kwijt: "Welkom terug! Leuk dat je weer leent!"

Of dat kinderen bij de balie komen en zeggen dat ze niet kunnen lenen, omdat er nog een recente boete op staat. En moet je dan als bibliothecaris zeggen: "Nee, ga eerst naar je moeder toe, zodat die met haar pinpas hier kan betalen." of dat het kind alleen kleingeld mee heeft en hij/zij kan alleen betalen met een pinpas?

Boetevrij
Inmiddels zijn er steeds meer bibliotheken boetevrij. Want met boetes veroorzaak je nog meer. Je zorgt ervoor dat in elke bibliotheek een kassa moet zijn. Of een betaalautomaat. Of beide: de een wil pinnen, de ander heeft alleen contant geld mee.

Je zorgt voor een hele schaduwadministratie, naast de uitleningen. Ja, je zorgt ook voor meer inkomsten, maar je wilt niet weten hoeveel kosten je ermee maakt.

De leveranciers van betaalautomaten varen er wel bij. Voor elk probleem (contant geld) kan een oplossing voor gevonden worden.

Neem je de oorzaak (boetes) weg, dan haal je ook de oplossing weg. Meer vrijheid, minder kosten!

Taalhuizen
Kom ik uiteindelijk bij de taalhuizen. Al generaties lang worden kinderen bang gemaakt voor boetes. Deze kinderen krijgen zelf weer kinderen, die dan weer bang gemaakt worden voor boetes. En zo verder...

Wat veroorzaak je met de boetes nog meer? Nou, dat ouders de kinderen niet meer naar de bibliotheek sturen om een boek te lenen.

Of ouders beperken de kinderen om maar één boekje te lenen. Want ja, de boete voor één boek is niet zo groot als een boete voor vijf of acht boeken.

En wat is belangrijker? Dat de kinderen discipline onderwezen wordt of dat kinderen lezen? Wij als bibliothecarissen weten het wel.

Vandaag werd ook duidelijk dat er echt gedaan moet worden aan de leesvaardigheid van jongeren.


Nu ineens blijkt maar weer dat het aandeel laaggeletterden hoog is. Maar Stichting Lezen en Schrijven weet de oorzaak niet. Ik heb ook maar een theorie, maar ik denk dat het wel een belangrijk punt is.

Oplossing
In plaats van te straffen is het belangrijker om de leenangst te beperken. Of eigenlijk het lenen (en lezen) te belonen.

Lever je de boeken op tijd in, dan krijg je punten (loyaliteitsprogramma's en bibliotheken gaan niet echt samen) en bij zoveel punten kun je iets leuks kiezen. Laat dit alleen gelden voor de kinderen natuurlijk.

Of neem in ieder geval de drempels weg van het lenen. Maak het kinderen weer leuk om naar de bibliotheek te gaan.

maandag 6 februari 2017

Marketing vs Inhoud

Vinden we het tegenwoordig belangrijker om instore communicatie te doen of vinden we het belangrijker om de burgers echt mediawijs te maken?

Marketing neemt de overhand in de bibliotheken. Is dat erg? Ja!

Steeds meer geld gaat op naar de marketingafdelingen van lokale bibliotheken. En wat doen ze eigenlijk? Doorpompen van landelijke programma's. Want ja, alles moet toch lokaal in elkaar passen.

Daarnaast wordt er 'innovatie' toegepast, terwijl 50km verderop hetzelfde ontwikkeld wordt of al is ontwikkeld. Het is toch gek dat de KB alles moet stroomlijnen op het gebied van 'innovatie'?

Stop daar gewoon mee. Kopieer alles wat er landelijk is, zet het in de bibliotheek, zet het op je website. En klaar. Verder niks meer doen.

Winkeltje spelen
Vandaag kwam ik ook nog eens de term instore communicatie tegen. Wat een bizarre term in de bibliotheekwereld. We zijn geen winkel. De afgelopen jaren is er genoeg voor winkeltje gespeeld. We zijn de leden en bezoekers klanten gaan noemen. Klanten. Alsof we iets verkopen.

Er zijn nog steeds mensen die de term klanten gebruiken. Als je hen uitlegt dat dat te commercieel is, en dat er mooiere termen zijn voor burgers in de bibliotheek, dan draaien ze wel bij. Gelukkig.

Als je de bibliotheek inricht met de landelijke programma's, kun je meer investeren in de inhoud. Dan kunnen we het eindelijk hebben waar het over gaat.

Meer inhoud
De IFLA heeft de bovenstaande poster ontwikkeld, waarbij rechtsonder verwezen wordt naar de bibliotheek. Maar welke bibliothecaris kan tegenwoordig antwoord geven of iets wel of niet echt is?

Zoals gezegd zijn we zo commercieel gaan denken, dat we vergeten zijn waar het echt over gaat. Ik moet er wel bij zeggen dat er ook landelijk soms dingen gecommuniceerd worden, die de feiten verdraaien.

Mijn oproep aan de bibliotheken is om eerlijk te zijn. Minder marketing (ook minder overlappende marketing), maar juist meer inhoud. Investeer in de kennis van de medewerkers op de werkvloer.

Dan niet eens alleen hoe je mensen (wel en juist niet) moet helpen met de belastingen.

En dan heb ik het nog niet eens over de vrijwilligers, die waarschijnlijk niet eens nepnieuws kunnen onderscheiden van echt nieuws. En de commerciële nieuws-/marketingberichten.

Een goede stap kwam van VOB, door te wijzen op de IFLA-poster. Maar er kan nog meer gebeuren.

Serieus
Vandaag (6 februari 2017) was er een hele bash op een lokaal bibliotheekaccount door een Rotterdamse dichter. Aan het eind van de dag was de tweet rant verwijderd. Jammer, want het was wel terecht.

Het laat wel zien dat mensen de bibliotheekaccounts niet meer serieus nemen. En dat is terecht. Bibliotheken zijn geen marketingmachines.

Het lijkt wel die kant op te gaan. We moeten alleen maar zenden hoe goed we zijn, welke leuke fitbloggers, foodies, welke vloggers in de bibliotheek komen.

Wees
Ga de interactie aan, lokaal! Laat zien waar de bibliotheek echt voor staat. Het staat immers in de WSOB:
Artikel 4:
Een openbare bibliotheekvoorziening heeft een publieke taak die zij voor het algemene publiek vervult op basis van de waarden onafhankelijkheid, betrouwbaarheid, toegankelijkheid, pluriformiteit en authenticiteit.
Wees betrouwbaar, wees onafhankelijk, wees toegankelijk, wees er voor alles en wees authentiek. Wees echt.
Artikel 5:
a. ter beschikking stellen van kennis en informatie;
b. bieden van mogelijkheden tot ontwikkeling en educatie;
c. bevorderen van lezen en het laten kennismaken met literatuur;
d. organiseren van ontmoeting en debat; en
e. laten kennis maken met kunst en cultuur.
Op basis van de waarden, gebruik de functies van de bibliotheek.

Nog een advies voor je werk als bibliothecaris. Doe de volgende dingen:
1. Check de bron
2. Lees verder
3. Check de auteur
4. Gebruikte bronnen?
5. Check de datum
6. Is het een grap?
7. Check vooroordeel
8. Vraag de experts