dinsdag 21 maart 2017

Leenangst, boetes en laaggeletterdheid

Ik gooide een knuppel in het hoenderhok door te stellen dat boetes op het te laat inleveren van boeken de oorzaak van de hedendaagse taalhuizen is.

Ik hoor je denken "Huh?".

Boetes
Boetes zijn ingesteld om een pressie te zijn voor leners om de boeken weer snel terug te brengen voor de volgende lener. Inmiddels is het wel duidelijk dat dat niet het geval is.

Boeken kunnen ook uit andere bibliotheken gehaald worden, als ze gereserveerd worden. Tegenwoordig kunnen mensen uiteindelijk de boeken ook wel kopen, als ze vermogend zijn. Ik heb vaak gehoord dat de reservering wel weer weg mag, omdat men het boek gekocht of gekregen heeft.

Maar wat doe je dan met de boetes? Wat veroorzaak je dan? Je zorgt ervoor dat kinderen en ouders een angst krijgen om boeken te lenen.

Ik kwam het tegen dat kinderen boeken wilden lenen, maar dat hun pas niet meer geldig was, omdat er al jaren een boete op stond. Die boete scheld ik meestal gewoon kwijt: "Welkom terug! Leuk dat je weer leent!"

Of dat kinderen bij de balie komen en zeggen dat ze niet kunnen lenen, omdat er nog een recente boete op staat. En moet je dan als bibliothecaris zeggen: "Nee, ga eerst naar je moeder toe, zodat die met haar pinpas hier kan betalen." of dat het kind alleen kleingeld mee heeft en hij/zij kan alleen betalen met een pinpas?

Boetevrij
Inmiddels zijn er steeds meer bibliotheken boetevrij. Want met boetes veroorzaak je nog meer. Je zorgt ervoor dat in elke bibliotheek een kassa moet zijn. Of een betaalautomaat. Of beide: de een wil pinnen, de ander heeft alleen contant geld mee.

Je zorgt voor een hele schaduwadministratie, naast de uitleningen. Ja, je zorgt ook voor meer inkomsten, maar je wilt niet weten hoeveel kosten je ermee maakt.

De leveranciers van betaalautomaten varen er wel bij. Voor elk probleem (contant geld) kan een oplossing voor gevonden worden.

Neem je de oorzaak (boetes) weg, dan haal je ook de oplossing weg. Meer vrijheid, minder kosten!

Taalhuizen
Kom ik uiteindelijk bij de taalhuizen. Al generaties lang worden kinderen bang gemaakt voor boetes. Deze kinderen krijgen zelf weer kinderen, die dan weer bang gemaakt worden voor boetes. En zo verder...

Wat veroorzaak je met de boetes nog meer? Nou, dat ouders de kinderen niet meer naar de bibliotheek sturen om een boek te lenen.

Of ouders beperken de kinderen om maar één boekje te lenen. Want ja, de boete voor één boek is niet zo groot als een boete voor vijf of acht boeken.

En wat is belangrijker? Dat de kinderen discipline onderwezen wordt of dat kinderen lezen? Wij als bibliothecarissen weten het wel.

Vandaag werd ook duidelijk dat er echt gedaan moet worden aan de leesvaardigheid van jongeren.


Nu ineens blijkt maar weer dat het aandeel laaggeletterden hoog is. Maar Stichting Lezen en Schrijven weet de oorzaak niet. Ik heb ook maar een theorie, maar ik denk dat het wel een belangrijk punt is.

Oplossing
In plaats van te straffen is het belangrijker om de leenangst te beperken. Of eigenlijk het lenen (en lezen) te belonen.

Lever je de boeken op tijd in, dan krijg je punten (loyaliteitsprogramma's en bibliotheken gaan niet echt samen) en bij zoveel punten kun je iets leuks kiezen. Laat dit alleen gelden voor de kinderen natuurlijk.

Of neem in ieder geval de drempels weg van het lenen. Maak het kinderen weer leuk om naar de bibliotheek te gaan.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten